کسانی که دستی در دنیای آموزش دارند همیشه در پی راه‌های جدید و ابزارهای آنلاین هستند تا در فرآیند انتقال محتوا به مخاطب خود موفق واقع شوند. سرعت افزایش میزان اطلاعاتی که به خورد فراگیر داده می‌شود بیشتر از قدرت آنها در هضم و استفاده از این حجم از اطلاعات است.
یکی از راه‌های موثر در کمک به فراگیر برای درک و جذب مطالب استفاده از روش‌های دیداری است. ابزارهای دیداری معمولا سریع و آسان مطلب را شرح می‌دهند.
حضور این ابزار برای توضیح مفاهیم مهم و ارتباط میان آنها حیاتی است. به عنوان مثال آخرین باری که مقاله‌ی بلندی را در اینترنت از ابتدا تا انتها خواندید کِی بود؟
اکثر افراد مطالب بلند را نمی‌خوانند و به ویدئو، تصویر و نوشته‌های موردی روی می‌آورند. یکی از ابزارهای مهمی که باعث می‌شود مطلب ما بدرخشد، اینفوگرافیک‌های آموزشی هستند.
اینفوگرافیک در واقع ارائه‌ی محتوا در قالب‌های گرافیکی است، به طوری که مطلب با یک نگاه در ذهن بنشیند. اینفوگرافیک سبب می‌شود تا بررسی، جذب و یادآوری مطلب ساده شود.
هدف ما در این نوشته توضیح این مطلب است که چرا اینفوگرافیک در آموزش مهم است و شما چطور می‌توانید اینفوگرافیک بسازید.
اهمیت ابزار دیداری در یادگیری
فراگیران باید مطلب را درک کنند و بفهمند و از آنجایی که همه از طریق دیداری بهتر یاد می‌گیرند، مقاله‌های زیادی به اهمیت این سبک از آموزش پرداخته‌اند. همه‌ی ما از طریق چشمان‌مان اطلاعات زیادی دریافت می‌کنیم.
اینفوگرافیک از راه‌های زیادی به فرآیند یادگیری در محیط‌های آموزشی مجازی کمک می‌کند که در این مقاله به آنها خواهیم پرداخت.
پنج دلیل استفاده از اینفوگرافیک:
- به فراگیر کمک می‌کند تا به قسمت‌های مهم دروس مجازی بیشتر توجه کند.
- اطلاعات اولیه‌ای را در ذهن فراگیر روشن می‌کند یا می‌سازد. این اطلاعات تجربه‌ی دانش گذشته را در فراگیر بیدار می‌کند.
- بار شناختی را کم کرده و حافظه را حین یادگیری به کار می‌اندازد.
- به انتقال اطلاعات کمک می‌کند تا در موقعیتی دیگر قابل استفاده باشد.
- انگیزه را تقویت می‌کند. مواد آموزشی را جذاب کرده و فراگیران را برای شرکت در فرآیند یادگیری مشتاق می‌کند.
از این رو اینفوگرافیک‌ها مجموعه‌ای از ابزارهای جذاب دیداری هستند که در دانشگاه‌ها، مدارس، شبکه‌های اجتماعی، مقاله‌های خبری و ادارات سراسر دنیا برای دسته‌بندی ایده‌ها استفاده می‌شود.
طراحی آموزشی نیز از زمینه‌های کاری شرکت‌ها است. از آنجایی که داده‌نمایی برای ارائه‌ی اطلاعات پیچیده و ارتباط میان اطلاعات مهم است، شرکت‌ها نیز وقتی پای آموزش به مشتری و کارمند در میان است از آموزش دیداری استفاده می‌کنند.
همه‌ی مطالبی که گفته شد دلیل واضحی است که چرا اینفوگرافیک‌ها در دوره‌های مجازی و برنامه‌های آموزش بسیار مفید هستند.
چطور از اینفوگرافیک در دوره‌ی آموزشی خود استفاده کنید؟
راه‌های زیادی برای استفاده از اینفوگرافیک چه در دوره‌های آفلاین و چه آنلاین وجود دارد. شما می‌توانید از نمودار گردش کار، نمودار ون، نمودار دایره‌ای و غیره استفاده کنید و یا اینکه آنها می‌توانند تنها قسمتی از اینفوگرافیک شما باشند.
حالا چطور از آنها استفاده کنید؟
در اینجا سه روش عمده‌ی استفاده از اینفوگرافیک در آموزش‌های مختلف توضیح داده می‌شود:
روش اول: از اینفوگرافیک‌های آموزشی برای نمایش مفهوم‌های دیداری استفاده کنید:
همان‌طور که قبل‌تر هم توضیح داده شد اینفوگرافیک‌ها در ارائه‌ی مفاهیم مهم بسیار موثر هستند. نمونه‌های زیر مواردی هستند که اهمیت اینفوگرافیک را نشان می‌دهند:
- برای ارائه‌ی نگاهی کلی به یک موضوع
- برای توضیح مفاهیم دشوار
- برای خلاصه‌سازی یک روند
- برای سرگرمی
- برای نمایش یافته‌های یک تحقیق و یا نمایش نتیجه‌ی یک نظرسنجی
- برای مقایسه و سنجش موارد مختلف
- برای افزایش آگاهی درباره‌ی مسئله یا واقعه‌ای
تصاویری که استفاده می‌کنید باید برای فراگیر جذاب و مفید باشند. در زیر مثالی را می‌بینید که مفاهیم را به صورت دیداری ارائه کرده است و به درک و فهم مطلب کمک می‌کند.
چهار مدل اینفوگرافیک:
- یک جدول زمانی نشان می‌دهد که سوژه‌ی مورد نظر در گذر زمان چه تغییراتی کرده است.
- یک اینفوگرافیک دسته‌بندی موارد مختلف را بر اساس درجات تعریف شده‌ای دسته‌بندی می‌کند.
- نمودار تک‌مولفه‌ای، نموداری است که اطلاعات سوژه‌ای را نمایش می‌دهد.
- یک اینفوگرافیکِ لوکیشنی از نقشه برای به تصویر کشیدن اطلاعات جغرافیایی استفاده می‌کند.
روش دوم: فراگیران را تشویق کنید تا در مورد اینفوگرافیک‌ها گفت‌وگو کنند:
اینفوگرافیکی با اطلاعات بحث‌برانگیز یا غلط ارائه دهید و فراگیران‌تان را وادار کنید تا در مورد آن بحث و گفت‌وگو کنند.
برای اینکه فراگیران را وارد این راه کنید، راهنمایی‌شان کنید تا در ابتدا به مواردی در اینفوگرافیک توجه کنند که آنها را می‌پسندند یا نمی‌پسندند.
روش سوم: فراگیران را تشویق کنید تا اینفوگرافیک‌های آموزشی بسازند:
با در اختیار گذاشتن ابزار دیجیتالی، فراگیران را تشویق به ساخت اینفوگرافیک کنید. طراحی موثر اینفوگرافیک‌ها نشان می‌دهد که آنها اطلاعاتی را که در اختیارشان می‌گذارید درک می‌کنند.
استفاده از چه نوع اینفوگرافیک‌هایی در دوره‌های آنلاین موثرتر است؟
حالا که با روش‌های استفاده از اینفوگرافیک در دوره‌های آموزشی آشنا شدیم وقتش است تا با انواع آنها آشنا شویم.
طرح‌های تصویری برنامه‌ریزی انواع گوناگونی دارند که هرکدام مختص هدف و فرآیند ذهنی خاصی است. هرکدام از آنها اگر به درستی و در جای خود استفاده شود می‌تواند ابزار دیداری قدرتمندی باشد.
بعضی از انواع آن به شرح زیر است:
1. اینفوگرافیک آماری
اطلاعات آماری را به نحوی نمایش دهید تا برای فراگیر کسل‌کننده نباشد.
2. اینفوگرافیک‌های اطلاعاتی
از این نوع به عنوان راهی جایگزین برای آموزش مفهومی خاص استفاده کنید. این راه از ارائه‌ی متنیِ ساده، گیراتر و جذاب‌تر است.
3. اینفوگرافیک‌های جدول زمانی
با استفاده از این نوع اینفوگرافیک می‌توان نمونه‌هایی از تسلسل زمانی موضوعی را نشان داد که نقطه‌ی عطفی برای سوژه‌ی مورد نظر بوده‌اند.
4. اینفوگرافیک‌های فرآیند
با استفاده از این نوع می‌توانید فرآیندها را توضیح دهید. با این کار می‌توانید مطلب را در گام‌های مهمی خلاصه کنید که فراگیران نیاز دارند به خاطر بسپارند.
5. اینفوگرافیک‌های جغرافیایی
از این مدل می‌توانید برای نشان دادن تفاوت شیوه‌ها و الگوها در کشورهای مختلف استفاده کنید.
6. اینفوگرافیک‌های مقایسه‌ای
می‌توانید از آنها برای مقایسه‌ی موثر دو محصول یا مفهوم استفاده کنید.
7. اینفوگرافیک‌های دسته‌بندی
می‌توانید از این مدل برای نمایش دسته‌بندی‌ها و ارتباط میان دسته‌ها استفاده کنید.
8. اینفوگرافیک لیستی
می‌توانید از این نوع اینفوگرافیک برای لیست کردن اطلاعات و نکات، به نحوی استفاده کنید که هم جذاب باشد و هم جامع.
اینفوگرافیک‌ها مدل‌های مختلفی دارند ولی در کل می‌توان این مدل‌ها را به سه دسته تقسیم کرد: غیرمتحرک، متحرک و تعاملی.
نوشته‌هایی که درون اینفوگرافیک هستند باید چه ویژگی‌هایی داشته باشند؟
محتوا به تنهایی قادر به جذب مخاطب نیست. طراحی صحیح توجه فراگیر را جلب می‌کند. در کل افراد به محتوایی که اصولی طراحی شده باشد بیشتر اطمینان می‌کنند.
در ادامه به پنج روش نتیجه‌بخش در ساخت اینفوگرافیکی کارآمد اشاره می‌کنیم:
- قسمت‌های مهم محتوای خود را مشخص کنید:
مهم‌ترین نکاتی که فراگیران شما باید به خاطر بسپارند کدام‌اند؟ شما می‌توانید کل محتوای آموزشی خود را خلاصه کنید و یا بر روی مورد مهمی متمرکز شوید.
- محتوای خود را به بخش‌ها و سرفصل‌های مختلفی تقسیم کنید:
مخاطب خود را با زیرتیترهای جذاب درگیر مطلب کنید. تیتر و زیرتیترهایِ شما باید کوتاه و توصیفی باشند.
هر بخش از اینفوگرافیک شما باید فقط شامل چند نکته و یا دو سه جمله باشد.
- صریح باشید و سر اصل مطلب بروید:
اینفوگرافیک‌ها معمولا محتوای متنی زیادی ندارند زیرا هرچه متن کمتر باشد خوانش آنها راحت‌تر است. نکته‌ها را کوتاه کنید و هرجا که مقدور بود برای رساندن مطلب از تصویر و جدول استفاده کنید.
- ترتیب مطالب را مناسب انتخاب کنید تا فراگیر را در مسیر درستی قرار دهید:
مفهوم مورد نظرتان را به صورت مختصر و از روشی مناسب منتقل کنید. با این کار اینفوگرافیک خود را جذاب‌تر کرده و مخاطب بیشتر برای خواندن آن ترغیب می‌شود.
- جمع‌بندی درستی از مطالب درست کنید:
اینفوگرافیک شما باید بخش جمع‌بندی داشته باشد. این بخش عصاره‌ی اصلی خلاصه‌گویی شما را منتقل کرده و اثر آن بر مخاطب باقی می‌ماند.
چه وقت نباید از اینفوگرافیک استفاده کنید؟
این محصول گرافیکی همیشه هم برای مطالبی که ارائه می‌شود موثر نیست. در چه مواقعی چنین چیزی صحیح است؟
وقتی زمان و بودجه‌ی زیادی ندارید.
تولید محتوا را صرفا برای اینکه محتوایی تولید کرده باشید انجام ندهید. این عمل اشتباه بسیاری از اساتید است. نتیجه‌ی این کار تعداد زیادی محتوای بی‌ارزش با کیفیتی پایین است که نتیجه‌ای هم در بر ندارد.
وقتی قرار است موضوع پیچیده‌ای را مطرح کنید:
هرمحتوایی مناسب ساخت اینفوگرافیک نیست. درست است که اینفوگرافیک می‌تواند در انتقال ساده‌ی مطالب پیچیده کمک کند ولی ممکن است برخی نکات مهم هنگام طراحی آن از قلم بیفتد.
وقتی قرار است احساسی را انتقال دهید:
اینفوگرافیک‌ها برای انتقال حس‌های خاص مناسب نیستند. هنگامی که می‌خواهید حسی را به افراد منتقل کنید انیمیشن، فیلم و یا موشن‌گرافی ابزارهای مناسب‌تری هستند.
وقتی حجم محتوا زیاد است:
وقتی می‌خواهید مطلبی طولانی را توضیح دهید (مثلا شیوه‌نامه‌ی استفاده با مراحل فراوان)، اینفوگرافیک نیاز شما را تامین نمی‌کند.
افراد باید به سختی راه خود را از میان مطالب و پاراگراف‌های شما پیدا کنند و در نهایت نیز چیز زیادی دستگیرشان نخواهد شد.
جمع‌بندی
اینفوگرافیک‌ها یکی از بخش‌های حیاتی در یک دوره‌ی آموزشی آنلاین هستند. آنها جذاب و چشم‌نواز هستند و هر مطلبِ تخصصی و پیچیده‌ای را گیرا و خواندنی می‌کنند. این‌گونه از ابزارهای دیداری فراگیران را به سوی خود جذب می‌کنند.
لینک منابع :ویراستار : مریم نوری‌نیا