این مقاله یک راهنمای برنامه‌ریزی پروژه برای گروه‌های توسعۀ فضای آموزش آنلاین است. تمام مؤلفه‌ها در تعامل با یکدیگرند و به نحوی طبقه‌بندی شده‌اند تا گروه‌ها را تشویق به گفت‌وگو با یکدیگر کنند وتصمیم بگیرند کدام مؤلفه برای پروژۀ آنلاینشان مناسب است.
شرکا و سهامداران
سرمایه‌گذاران را تعیین کنید:
- کدام افراد، و چه سازمان‌ها، واحدهای دانشگاهی و سازمان‌های خارجی در طراحی، تحویل، تایید و اجرای پروژه نقش دارند؟ میزان نقش هرکدام چه‌قدر است؟
- چه افرادی قرار است در تیم طراحی و توسعۀ شما برای تقویت رویکرد گروهی نقش داشته باشند؟ (مثل: مدیر پروژه، تولیدکنندۀ محتوا، طراح آموزشی و ارزیاب)
مشخصۀ مخاطب
مخاطبان دوره/ واحد درسی خود را توصیف کنید:
- مخاطبان اصلی شما کدامند؟ (محتوا را برای چه کسانی تهیه می‌کنید؟)
- مخاطبانِ اولویت‌های بعدی شما، چه در محدودۀ برنامه‌ی شما و چه خارج از آن، کدامند؟ (چه کسانی می‌توانند از اطلاعات و محتوایی که لزوما برای آنها تهیه نشده استفاده کنند؟) میزان بزرگی این گروه از مخاطبان چه‌قدر است؟ آیا لازم است هنگام تهیۀ محتوا این گروه از مخاطبان را مدنظر قرار دهید؟
توجه: این بخش روی سناریونویسی و طراحی گرافیکی تاثیرگذار است.
- انتظار دارید چند نفر در سال در واحد درسی/دوره شما شرکت یا از آن بازدید کنند؟
- اگر دوره به صورت زنده برگزار شود، چند واحد درسی و چه تعداد شرکت‌کننده برای هر کدام در نظر دارید؟
- اگر واحدهای درسی به صورت خودآموز و آفلاین باشند، از کجا می‌فهمید چه تعداد شرکت‌کننده داشته است؟ آیا لازم است بدانید؟
- محدودۀ لوکیشن مخاطبان هدفتان کجاست (روستایی، شهری، استانی، کشوری یا بین‌المللی)؟
- میزان دسترسی آنها به آموزش مجازی در چه سطحی است؟ این دسته از مخاطبان برای یادگیری آنلاین از چه ابزار تکنولوژی استفاده می‌کنند؟
- در حال حاضر مخاطبان شما از چه راه‌هایی و از طریق چه دوره‌هایی، محتوایی را که شما برای دوره یا واحد درسی خود آماده کرده‌اید، یاد می‌گیرند؟ قالب‌ها، هزینه‌ها و چگونگی دسترسیِ دوره‌های مشابه را بررسی کنید. شناسایی کنید که چرا ویژگی آنلاین به آن اضافه می‌شود.
- نقاط قوت و ضعف دوره‌های رقیب چیست؟
- چه چیزی در مورد دوره یا واحد درسی شما منحصربه‌فرد است؟
- چه چیزی انگیزه‌بخش یادگیرندگان برای استفاده از این نوع آموزش آنلاین است و چه مزیتی برایشان دارد؟ (برای مثال؛ گواهینامه، مدرک، پیش‌نیاز ترفیع، گواهینامۀ پایان دوره و غیره)
جزئیات پروژه‌ای را که برنامه‌ریزی کرده‌اید بیشتر بررسی کنید:
- مطالب قابل ارائه:
- شرح کلی دوره/واحد درسی
- هدف‌های کلی دوره/واحد درسی
- طول مدت مورد نظر برای دوره یا واحد درسی چه‌قدر است؟
- آیا توصیفات و اهداف کلی آن با طول مدت‌زمانش هم‌خوانی دارد؟
- آیا طول مدت دوره یا واحد درسی متناسب با نیاز مخاطب است؟
- از چه تکنولوژی‌ای قرار است برای طراحی، ساخت و ارائه استفاده شود؟ (سیستم مدیریت دوره، نرم‌افزار جلسات ویدیوئی، نرم‌افزار ارائه، فیلم‌نگاری و صداگذاری)
توجه: مخاطب و محتوا است که نوع تکنولوژی را مشخص می‌کنند. اینکه در ابتدا سراغِ مشخص کردن ابزار بروید، کاری غلط است. ابزار خود را بر اساس مخاطبان و کلیت محتوایتان تعیین کنید.
مالکیت معنوی
برای استفاده از رفرنس‌هایِ دیگر، از قبل برنامه‌ریزی کنید:
- آیا محتوایی که در این دوره استفاده می‌شود متعلق به نویسندگان و ناشران دیگر است و حق کپی‌رایت دارد؟ آیا برای استفاده از آن نیاز به اخذ رضایت دارید؟ چه کسی مسئول این مراحل است؟
- چه کسی یا سازمانی حق مالکیت معنوی محتوا برای استفاده در دوره و ارائۀ آن را دارد؟
- حق مالکیت نویسندگی اول، دوم و... را برای نویسندگان اولویت‌بندی کنید. مقررات واضح و توافق شده‌ای برای نویسندۀ اصلی مشخص کنید و تعیین کنید حق نویسندگی‌های بعدی چطور اولویت‌بندی می‌شوند.
- آیا پروژه‌ی نهایی باید تحت گواهینامۀ موسسات دیگر باشد؟ چه دفاتر، آکادمی‌ها و افرادی حق پخش آن را دارند؟
- آیا موسسات و آکادمی‌های دیگر نیز حق استفاده از آن را در آموزش‌های خود دارند؟ آیا نیاز به بستن قرارداد با آنها، آموزش مربیان و ... است؟
سرمایه‌گذاری و نیروی اجرایی
بودجه‌ای منطقی و آگاهانه برای پروژه در نظر بگیرید:
- هزینه/بودجه طراحی و ساخت
- چه‌قدر سرمایه و نیروی اجراییِ داخلی برای انجام پروژه دارید؟
- چه تعداد سرمایه‌گذار، و چه میزان وام دولتی، کمک‌هزینه و منابع دیگر برای تامین سرمایه دارید؟
- آیا نیاز به سرمایه و درآمد برای سرپا نگه داشتن پروژه دارید و لازم است هزینۀ سرمایه‌گذاری را بازگردانید؟
- هزینه/بودجه ادامه و نگهداری
- استراتژی قیمت‌گذاری چیست؟
- آیا باید این آموزش آنلاین به درآمدزایی برسد؟
- مخاطبان هدف چه‌قدر می‌توانند یا می‌خواهند هزینه کنند؟
- باید به چه میزان از درآمدزایی برسید تا هزینه‌های پایه‌ای پروژه جبران شود؟ (هزینه‌های ریجستری دوره، هزینۀ برنامۀ آموزشی، هزینۀ آموزش مربیان)
- کدام کارمندان نیازهای زیرساختی و نگهداری از دوره یا واحد درسی را بر عهده دارند؟
- آیا این آموزش آنلاین نیاز به ریجستری دارد؟ آیا لازم است سیستم خاصی تهیه کنید؟ اگر سیستم داخلی دارید آیا استفاده از آن هزینه‌بر است؟
- وقتی پروژه راه‌اندازی شده و در دسترس قرار می‌گیرد:
- از چه سرمایه‌ای برای سر پا نگه داشتن آن استفاده می‌شود؟
- آیا لازم است هزینۀ سرمایه‌گذاری را بازگردانید؟ در چه بازۀ زمانی باید این بازگشت رخ دهد؟
کارمندان و نیروی اجرایی
نیاز پروژه به نیروی اجرایی را برنامه‌ریزی کنید. منابع موجود ممکن است بر تکنولوژی مورد استفاده و وسعت پروژه تاثیرگذار باشد.
- بعد از تولید پروژه، چه پست‌هایی نیاز به نیروی کار دارد؟
- بازاریابی، تولید و انتشار
- سیستم ریجستری، راه‌اندازی و عیب‌یابی
- تعمیرات و نگهداری سایت
- چالش‌های تکنیکی عیب‌یابی حین برگزاری دوره برای شرکت‌کنندگان (حین دوره)
- مربی/ مشاور
- چه کسی به آموزش و مشاوره ادامه می‌دهد و سوالات خودآموزان را پاسخ می‌دهد؟
- توسعه و آموزش مربیان و مشاوران
- ارزیابی
- چه کسی ارزیابی‌ها را تولید می‌کند؟
- چه کسی ارزیابی‌ها را جمع‌آوری می‌کند؟
- چه کسی داده‌های ارزیابی را دریافت می‌کند؟ با آن چه می‌کند؟ توجه: این اطلاعات سوالات و میزان وسعت ارزیابی را تعیین می‌کند.
- نگهداری، اصلاح و ادیت محتوا در صورت نیاز
- حفظ فرآیند بازبینی دوره یا واحد درسی (3 تا 5 سال)
بازاریابی و تبلیغات
اینکه شما این پروژه را ساخته‌اید دلیل نمی‌شود همه سراغش بیایند:
- از کدام روش ارتباطی (ایمیل، وبسایت، اعلانات و ...) برای اطلاع‌رسانی و تبلیغات به مخاطبان هدف استفاده می‌کنید؟
- چه کسی مسئول گسترش اطلاع‌رسانی‌هاست؟
- از چه منابعی برای تبلیغات و بازاریابی استفاده شود؟
مترجم :
نیلوفر شریف‌زاده
ویراستار : مریم نوری‌نیا
ویراستار : مریم نوری‌نیا